Kısırlık

Kısırlık, bilimsel adıyla infertilite, Dünya Sağlık Örgütü tarafından “Cinsel yönden aktif olan ve herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulamayan bir çiftin, bir yıl içerisinde gebelik elde edememesi durumu” olarak tanımlanmıştır. Bu rahatsızlık, üreme sistemi ile ilgili bir sağlık sorunudur. Kısırlık, dünya genelinde %25 oranında görülen bir rahatsızlıktır. Bunun yanı sıra, üreme yaşına gelmiş her 100 çiftten, 20 çifte kadar varan oranda kısırlık görülebilmektedir. Bilimsel çalışmalar, kısırlık probleminin ⅓ oranda erkeklerde, ⅓ oranda kadınlarda ve ⅓ oranda ise her iki partnerde birden ortaya çıktığını ortaya koymuştur. Bu nedenle, kısırlık problemi ile karşılaşan çiftlerde her iki partnerin de tedavi kapsamına alınması ve değerlendirilmesi gerekmektedir. Uzman hekimin gerekli görmesi halinde çiftler, psikolojik tedavi ile de desteklenmektedir.

Kısırlık Nedenleri Nelerdir?

İnfertilite yani kısırlığın birçok nedeni olabilir. Tek bir sorun yüzünden kısırlık oluşabileceği gibi, birden çok sorunun birleşmesi de kısırlığa neden olabilmektedir. Vücudun üreme işlevini yerine getirme yeteneğini bozan kısırlığın nedenleri, kadın ve erkeklerde değişiklik göstermektedir.

Kadınlarda Kısırlık Nedenleri

• Yumurtlama problemleri
• Doğumsal anatomik sorunlar
• Enfeksiyonlar ve karın içi operasyonlar
• Bağışıklık sistemi sorunları
• İlerleyen yaşlarda doğurganlık şansının azalması
• Erken menopoz
• Polikistik Over Sendromu
• Rahim miyomları
• Karın içi yapışıklıklar
• Fallop tüplerinin yapışıklığı
• Tüplerde tahribat veya tıkanıklık
• Düzensiz siklus (Adet döngüsü)
• Aşırı sigara, alkol ve kafein tüketimi
• Obezite
• Tiroid sorunları
• Kanser tedavisi geçirmiş olmak

Erkeklerde Kısırlık Nedenleri

• Sperm üretiminde ve sperm hareketinde azalma
• Anormal sperm fonksiyonu
• Azospermi (Menide hiç sperm bulunmaması)
• Testise giden damarların genişlemesi (Varikosel)
• Kanal tıkanıkları
• Hormonal bozukluklar ve genetik rahatsızlıklar
• Sperm morfolojisi (şekli) bozukluğu
• Doğumsal anatomik problemler
• Bağışıklık sistemi rahatsızlıkları
• Şeker hastalığı
• Cinsel fonksiyon bozuklukları
• Enfeksiyonlar
• Çocukluk ya da ergenlik döneminde geçirilen ateşli hastalıklar
• Kanser tedavisi
• Stres
• Uyuşturucu kullanmak
• Aşırı sigara, alkol ve kafein tüketimi

Kısırlık Belirtileri Nelerdir?

Kısırlık birçok belirti ile kendini gösterebilmektedir. Bu belirtiler içerisinde en yaygın olanları ise şekildedir;

• Adet düzensizliği ya da hiç adet olmama
• Adet dönemlerinde yaşanan şiddetli ağrı ve sancı
• Şiddetli adet kanaması
• Gebelik olmamasına rağmen göğüslerden süt gelmesi
• Obezite ve hormonal sorunlara bağlı olabilen, aşırı tüylenme ve akne sorunları
• Erkeklerde sertleşme ve boşalma problemleri
• Testislerde ağrı ya da şişlik
• Meninin az olması

Bütün bu belirtilerin yanı sıra, ilerleyen yaş üreme organlarındaki verimin azalmasına neden olur. 35 yaş ve üzeri çiftlerde, korunmadan düzenli olarak cinsel ilişkiye girmeye rağmen gebelik oluşmuyorsa, bir sağlık kuruluşuna başvurarak uzman hekimden destek almaları önerilmektedir.

Kısırlık Tanısı Nasıl Konulur?

Yukarıda belirtilen semptomları gören çiftlerin, hekim kontrolüne başvurmaları gerekmektedir. Kısırlık tanısı için erkek ve kadınlarda farklı yöntemlere başvurulmaktadır.

Erkeklerde kısırlık tanısı, semen analizi yani spermiogram testi ile yapılarak konulur. Kişilerden testten önce, 3 ile 7 gün arasında bir cinsel perhiz yapmaları istenir. Ardından alınan sperm örneği, mikroskop altında incelenerek analiz edilir. Semen analizi, sperm sayısını, hareketliliğini ve yapısını saptamak amacıyla yapılan bir yöntemdir. Uzman hekim tarafından gerekli görülürse antisperm antikoru testi de yapılabilir.

Kadınlarda ise kısırlık testi, eğer regl dönemi düzenli ise adet döneminden bir hafta önce yumurtlamanın olup olmadığının kontrol edilmesi ile sağlanır. Bunun için kan testleri istenebilmektedir. Hekim tarafından gerekli görülen durumlarda ise yumurta gelişimi ve yumurtlama 1 ay boyunca ultrason testleri ile takip edilebilir. Yumurta kalitesinin saptanması için, regl döneminin 2. ile 5. günleri arasında FSH, LH ve AMH düzeylerinin takibi için kan testi gerekli görülebilir. Fallop tüplerinin açık ya da kapalı olması durumunda gebeliği etkileyen faktörler arasında yer almaktadır. Bunun için HSG röntgen filmi ile kontrol gerçekleştirilir. Bazı durumlarda ise laparoskopi ile tanı konulmaktadır.

Kısırlık İçin Uygulanan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Kısırlık sorunun günümüzde pek çok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bu yönteme danışılan uzman hekim karar vermektedir. Hangi yöntemin kullanılacağına karar verilirken; çiftlerin yaşı, daha önceden gebelik yaşanıp yaşanmadığı, ne kadar süredir gebe kalınmaya çalışıldığı, kadının fallop tüplerinin durumu, yumurta kalitesi ve erkeğin sperm değerlendirmesi gibi pek çok farklı etmen göz önünde bulundurulmaktadır.

• Gebelik (Fertilite) İlaçları : Hastalarda, eğer kısırlık sorunu, düzenli yumurtlamanın olmaması durumundan kaynaklanıyor ise tablet ya da enjeksiyon olarak fertilite ilaçları verilmektedir. Bu sayede yumurta gelişimi sağlanmaktadır. Yumurtlamayı düzenleyen ve artıran fertilite ilaçları, kısırlık tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır.
• Aşılama Tedavisi (İnseminasyon): Aşılama tedavisi için doğurganlığın en yüksek olduğu yumurtlama dönemi seçilmektedir. Bu dönemde erkekten alınan spermler, rahim içine yerleştirilir. Bu yöntem ancak tüplerin sağlıklı olduğu ve nedeni çözülemeyen durumlarda uygulanabilmektedir. Sperm sayısında ya da hareketliliğinde azlık, spermin rahim ağzından geçişinin engellendiği ya da vajinismus, erken boşalma, sertleşme sorunu gibi nedenlerle cinsel ilişkinin yaşanamadığı durumlarda da bu tedavi yöntemi tercih edilmektedir. Aşılama tedavisi ağrılı bir yöntem değildir ve genellikle ilaç tedavisi ile desteklenmektedir. Tedavinin başarı oranı %15’dir. Bu oran, kadının yaşına, erkeğin sperm değerlerine ve tüplerin sağlık durumuna göre değişiklik göstermektedir.
• Tüp Bebek (IVF) Tedavisi: Tüp bebek tedavisinde, verilen hormon ilaçları ile yumurta sayısının artırılması amaçlanmaktadır. Her tedavi protokolü farklılıklar gösterebilmektedir. Tedavi temel olarak yumurta gelişimini sağlamak ve erken yumurtlamayı engellemek için birbirini takip eden iki hormon tedavisi ile sağlanmaktadır. Hastanın, transfer olacak embriyo sayısı ve kalitesi belirlendikten sonra, uzman hekim çiftlere ayrıntılı bilgi verecektir. Bu işlem sırasında, çok nadir durumlar haricinde anestezi gerekmemektedir.

Kısırlık Tedavisinde Yapılan Cerrahi Operasyonlar Nelerdir?

Kısırlık yani infertilite tedavisi, cerrahi yöntemler kullanılarak da yapılmaktadır. Uzman hekim tarafından gerekli görülen cerrahi işlemler, gebelik şansını olumlu yönde etkilemektedir. Bu tür yöntemlere genellikle; endometriozis hastalığı tedavisi, rahim içi tabakasında yer alan miyom ve poliplerin çıkarılması, rahim içinde gerçekleşen yapışıklıkların açılması, tıkalı ve içerisinde sıvı birikerek genişlemiş olan fallop tüplerinin çıkarılması, polikistik over rahatsızlık sonucu yumurtlamanın baskılanması gibi durumlarda başvurulmaktadır. Erkeklerde ise sperm görülmemesi durumunda, testisten ya da epididimisten cerrahi olarak çıkarma işlemi için kullanılır. Bu operasyonlar;

• Laparoskopi
• Histeroskopi
• Myomektomi (Miyom Ameliyatı)
• Robotik cerrahi şeklinde sıralanabilir.