Aile planlaması, kişilerin istedikleri zaman, istedikleri sayıda çok sayısına sahip olmalarını ifade etmektedir. Aile planlaması yapılırken, kişilerin ekonomik durumları, kişisel istekleri ve yeterlilikleri göz önünde bulundurulmaktadır. Bu planlama ile amaç, ailedeki kişi sayısını sınırlamak değildir. Aile planlaması, anne ve doğacak çocukların sağlıklı olmaları koşulları göz önünde bulundurulması ile yapılmaktadır. Planlamanın esas amacı; bireylere üreme konusunda eğitim vermek, anne ölümlerinin mümkün olduğunca önüne geçmek, bebeklerin sağlıklı doğmalarına ve yaşamalarına olanak tanımak, yüksek riskli ve istenmeyen gebelikleri önlemektir. Bunu yanı sıra aile planlaması ile çocuk sahibi olmak isteyen bireylere tıbbi yardım da sağlanmaktadır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) verilerine göre, her yıl 210 milyon gebelik meydana gelmektedir. Bu gebeliklerin 1/3 ‘ü istenmeden oluşmakta ve 46 milyon gebelik ise düşükle son bulmaktadır. Aile planlamasındaki aksaklıklar ve kürtaj yasaklamaları nedeniyle bu düşüklerine 19 milyonu güvenli olmayan yollarla gerçekleşmektedir. Bu nedenle her sekiz dakikada, bir kadın hayatını kaybetmektedir. Ülkemizde kürtaj, 10 haftaya kadar istenmeyen gebeliklerin sonlandırılmasında yasal olarak uygulanmaktadır.
Kürtaj, istenmeyen ya da gerekli görülen gebeliğin sonlandırılması işlemidir. Kazıyarak temizleme anlamı taşıyan kürtaj kelimesi, Fransızca “curetage” kelimesinden gelmektedir. Gebeliğin sonlandırılması için, kadın doğum uzmanı tarafından gerçekleştirilen operasyon çeşitli yöntemlerle yapılabilmektedir. Kürtaj operasyonu için en uygun zaman dilimi 5,6 ve 7. haftadaki gebeliklerdir. İlk 3 ve 4 haftada gebeliğin devamı ve kanama riski ortaya çıkmaktadır. Bunun yanı sıra 8 ile 10. haftalar arasında ise komplikasyon riskleri artış göstermektedir.
Kürtaj operasyonu, istenmeyen gebelik durumlarının yanı sıra düşük yapan kişilerde de kullanılmaktadır. Rahim içinde bebeğe ait parça kalması halinde, rahmi temizlemek için kürtaja başvurulabilir. Bu işleme “Retansiyone Kürtaj” denmektedir. Kürtaj, aslında tüm rahim içinin temizlenmesi şeklinde açıklanabilir. Fazla adet gören kadınlarda da rahim içi temizliği gerekli olabildiği için, ”probe kürtaj” yani tanısal kürtaj işlemi uygulanabilir. Kürtaj sonrasında alınan rahim içi dokusu patolojik olarak incelenir ve kanamanın nedeni araştırılır.
İstenmeyen gebeliğin sonlandırılması için yapılan kürtaj, ülkemizde “son adet tarihinden itibaren 10 hafta” şeklinde sınırlandırılmıştır. Yani Türkiye’de kürtaj legal bir yöntemdir. Son adet tarihi ile ifade edilmek istenen kavram, son adetin ilk başlangıç günüdür. Eğer gün sayısı fazla ise, anne ve babanın rızası olsa bile resmen gebeliğin sonlandırılması yasaktır.
Ancak bazı durumlarda gebeliğin devam etmesi anne için hayati tehlike oluşturabilir. Anne hayatını riske sokacak şekilde, kalp, böbrek, karaciğer, astım ya da hipertansiyon gibi bir rahatsızlık mevcut ise gebelik haftasına bakılmaksızın sonlandırılabilir. Bu durumun gerçekleşmesi için sağlık kurulu raporu, en az iki hekimin onayı ile alınmış olmalıdır. Bunun yanı sıra, rahim içindeki bebekte yaşamla bağdaşmayan veya doğduktan sonra hayatını büyük ölçüde etkileyecek bir sağlık sorunu olması halinde gebelik sonlandırılabilir. Bu durumlar ultrason veya tarama testleriyle tespit edilir ve bebeğin hayatı öncelik olarak tutulur. İki şekilde de gerçekleşen işlemler tedavi edici yani “terapotik kürtaj” olarak adlandırılmaktadır.
Kürtaj operasyonundan önce hasta muayene edilir. Operasyon, bölgesel uyuşturma ya da uyutarak yapılabilmektedir. Bölgesel anestezide hastanın operasyon esnasında bilinci açıktır. Bu işlem ile kürtaja bağlı ağrı azaltılır ancak tamamen yok edilmesi mümkün değildir. Kadın doğum uzmanı tarafından genel anestezi uygulanmasına karar verildiyse, hasta süreç ile ilgili bilgilendirilir. Ardından uzman tarafından hastanın damar yolundan anestezi enjekte edilerek hasta uyutulur.
Hasta, jinekolojik masaya alınarak hazırlanır. Üzeri cerrahi örtü ile örtülen hastanın, muayene aleti vajinasına yerleştirilir ve uyuşturucu madde rahim ağzının çeşitli yerlerine enjekte edilir. 5-10 saniye içerisinde hasta kürtaj işlemine hazır hale gelir. İşlem sırasında, adet sancısına benzer bir ağrı ortaya çıkmaktadır, bu işlem sonrası azalarak yok olmaktadır. Operasyon sırasında vajinanın içi, uygun antiseptik solüsyonlarla temizlenir. Ardından rahim ağzı tek dişli ya da tenekülüm adı verilen bir alet yardımıyla tutulur.
Rahim ağzından, rahim içine en küçüğünün çapı 4 mm olan, pipete benzeyen plastik kanüller yerleştirilir. Kanüllerin rahim içinde hareket ettirilmesi ile gebelik kesesi bozulur. Dışarıda kalan ucunda negatif basınç sağlayan özel bir kürtaj enjektörü olan plastik kanül ile ileri geri kazıma hareketi yapılır. Bu sayede gebelik ve ekleri basınç sayesinde enjektörün içerisine çekilir. Bu işlem rahim tamamen temizlenene kadar tekrarlanır. Duruma göre daha kalın çaplı kanüllere geçilebilir. Kürtaj operasyonlarında kullanılan plastik karman kanülleri, tek kullanımlık ve steril aletlerdir. Bu aletler hastaya özel olarak açılmakta ve işlem bittikten sonra çöpe atılmaktadır.
Kürtaj sonrasında, yerleştirilen tek dişli alet çıkarılır ve kanama kontrolü sağlanır. Vajina içerisi antiseptik solüsyon kullanılarak yıkanır ve bu işlemin ardından muayene aleti de çıkartılır. Kürtaj operasyonu son bulduktan sonra, mutlaka ultrasonla rahim içi kontrol edilir ve istenmeyen bir durumla karşılaşılmasının önüne geçilir.
Kürtaj operasyonu, birden çok teknikle gerçekleştirilebilir. Bu durumda anne sağlığı için en doğru karar uzman hekim tarafından verilmektedir. Kürtaj çeşitleri şu şekilde sıralanabilir;
Kürtaj operasyonundan sonra, 2 ile 10 gün arasında hafif ve pıhtısız vajinal kanamaların görülmesi olağandır. Bazı hastalarda operasyon sonrasında hiç kanama görülmediği gibi, bazı hastalarda kanamalar belirli sürelerde aralıklı olarak devam edebilmektedir. Doğal süreç kanamanın azalarak son bulmasıdır.
Kürtaj eğer genel anestezi ile yapıldıysa, sersemlik hissi, bulantı, halsizlik, kasık ağrısı ve hafif kanama olması durumları olağandır. Ayrıca işlemden bir saat sonra yemek yenilebilir. Yenilen ilk yemeğin; hafif, az yağlı, tuzlu ve sıvı gıdalardan tercih edilmesi önerilmektedir. Operasyonun üzerinden 3-4 saat geçtikten sonra normal gıdalar ile belenmeye başlanabilir. Operasyondan sonra, uzman hekimin verdiği ilaçlar düzenli olarak kullanılmalıdır. Enfeksiyon riskine karşı 15 gün süre ile cinsel ilişkiden uzak durulması önerilir. Düşük ya da ölü bebek nedenleri ile kürtaj operasyonu yapılmışsa, 3 ay boyunca yeni bir gebeliğin planlanması önerilmez. Ancak bu süre sonunda rahim kendisini toplamış olabilir. Kürtaj sonrasında banyo yapmanın herhangi bir sakıncası yoktur ancak enfeksiyon riskine karşı vajinaya su değdirilmemesi önerilmektedir.
4352 Market St
#3200 Philadelphia, PA 19103
(215) 569-0455
6 Split Rock Drive
Cherry Hill, NJ 4563
(856) 323-9746
343 Main St
#232 Singapore, SG 67867
(657) 898-0455
89 Kingstreet St
#3200 London, PObox 19103
(433) 896-0455
