Menopoz

Kadınların hayatındaki önemli dönemlerden biri olan menopoz, adet kanamasının kalıcı olarak kesilmesi olarak tanımlanmaktadır. Kadınların yaşamında önemli bir dönem olan menopoz dönemi; bebeklik, ergenlik gibi hayatın olağan döngüsü içinde ortaya çıkan bir dönemdir. Menopoz kelimesi Yunanca kökenli bir kelimedir. Men yani ay ve pause yani durmak sözcüklerinin birleşmesinden meydana gelmiştir.

Menopoz döneminde yumurtalıklardaki folikül miktarının azalmasıyla, vücudun östrojen üretiminde düşüş yaşanmaktadır. Bu döngü zaman içerisinde östrojen üretimin tamamen kesilmesine ve yumurtalıkların küçülmesine yol açar. Bu durum da regl döngüsünün kesilmesi ve üreme yeteneğinin kaybolması anlamını taşımaktadır. Dünya Sağlık Örgütü de menopozu, “yumurtalıkların aktivitelerini kaybetmesi sonucu adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi” şeklinde tanımlamıştır. Kadınlarda menopoz yaşı dünya geneline bakıldığında 45 ile 55 yaşları arasındadır. Türkiye’de ise menopoz, ortalama olarak 46 ile 48 yaşları arasında meydana gelmektedir.

Menopoz Dönemleri Nelerdir?

Dünya Sağlık Örgütü menopozu; premenopoz, menopoz ve postmenopoz olmak üzere 3 ana döneme ayırmıştır.

• Premenopoz: Menopoz döneminin ilk belirtileri bu dönemde görülmektedir. Premenopoz döneminde, yumurtalıklarda (overler) folikül aktivitesi yavaşlamaya başlar. Bunun sonucu olarak, adet döngüsü düzensizleşir. Bu süreç birkaç ay sürebileceği gibi, kadının bünyesine bağlı olarak yıllar da sürebilir.
• Menopoz: Menopoz, adet kanamasının son kez görüldüğü dönemdir.
• Postmenopoz: Bu süreç, menopozdan yaşlılık dönemine kadar geçen zaman dilimini ifade etmektedir. Ortalama olarak 6 ile 8 yıllık bir süreci kapsar. Bir kadının postmenopoz dönemine girdiğinin söylenebilmesi için, bir yıldır adet görmüyor olması gerekmektedir.

Menopoz Çeşitleri Nelerdir?

Menopoz, birden farklı şekilde ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle menopoz döneminin oluşum biçimine göre de farklı sınıfları vardır.

• Doğal Menopoz: Kadının, hayatın doğal döngüsü içerisinde, gerekli yaşa ulaştığı zaman yaşadığı menopozdur.
• Erken Menopoz: Adet döngüsünün tamamen kesilmesi, 45 yaşından önce meydana gelmişse bu durum erken menopoz olarak tanımlanmaktadır. Bu durumun nedeni tam olarak belirlenemeyebilir. Bunun yanı sıra otoimmün hastalıklar, radyoterapi, kemoterapi, enfeksiyonlar, çevresel nedenler, kürtaj ve düşükler, sık gebelik, aşırı şişmanlık ve hipotiroidizm” gibi farklı nedenler erken menopozun olmasına neden olabilir.
• Cerrahi Menopoz: Bazı cerrahi operasyonlar, erken menopoza neden olabilmektedir. Zamanından önce meydana gelen bu menopoz türü, yumurtalıkların cerrahi işlemle çıkarılması ve radyasyon tedavisi yüzünden gerçekleşebilmektedir. Bunun yanı sıra kanser hastalığı döneminde görülen kemoterapi tedavisi de yumurtalık fonksiyonlarını bozabilir ve cerrahi menopoza yol açabilir. Bu durumda geri dönüşüm ve tedavi mevcuttur.

Menopoz Dönemi Belirtileri Nelerdir?

Menopoz, yaşlılık dönemini ifade etmez. Her kadının yaşayacağı bir süreç olan menopoz, üreme döneminin bitimine işaret etmektedir. Bu dönemin belirtileri ve bu dönemde yaşanan sıkıntılar her kadında farklılık göstermektedir. Yıllarca sürebilen menopoz döneminde, bazı kadınlar hiçbir şikayet yaşamazken, bazı kadınlar bu dönemi daha ağır atlatabilir. Premenopoz olarak adlandırılan, menopozun başlangıç döneminde genel olarak şu sıkıntılar yaşanmaktadır;

• Adet düzensizlikleri
• Yumurtlamada azalma
• Ateş basmaları
• Aşırı terleme
• Depresif ruh hali
• Uyku sorunları
• Gergin ruh hali
• Sinirlilik
• İştahta artış
• Konsantrasyon güçlüğü
• Yüz bölgesinde kızarma
• Nabız artışı
• Baş ağrısı ve dönmesi
• Sıcak basması
• Özgüven azalması
• Unutkanlık
• Dikkatsizlik
• Yorgunluk
• Cinsel istekte azalma

Menopoz Teşhisi Nasıl Konulur?

Menopozda erken tanı oldukça önem arz etmektedir. Bunun nedeni, menopozda yaşanacak kayıpların ilk bir yıllık süreçte ortaya çıkmasıdır. Erken tanı ile tedaviye başlanması bu kayıpları önüne geçilmesinde yardımcı olur. Normal döngüsünden daha az adet gören, ani sıcak basmaları yaşayan ve psikolojik hastalıkları olan kadınların tetkik yaptırması önerilmektedir. Bu sıkıntıları yaşayan kişiden, adetinin üçüncü günü alınan kan örneğinde, FSH ve LH hormonları olması gereken düzeyden daha yüksek çıkmışsa, uzman hekim tarafından tanı konulabilir. Tetkik yaptıran kişi, eğer düzensiz bir şekilde adet görüyorsa, FSH düzeyi 40 pg/ml üzerinde ise kesin olarak menopoz tanısı konulabilir. Premenopoz döneminde ise FSH düzeyi 25 pg/ml ile 40 pg/ml arasında olur. Eğer bir gebelik planlanıyorsa, bu dönemdeki kadınlarda seyrek de olsa hamilelik görülebilmektedir.

Menopoz Döneminde Yaşanan Sorunlar Nelerdir?

• Premenopoz döneminde görülen belirtiler devam eder.
• Uzun bir dönem boyunca östrojen hormonun az salgılanması ile genital organlarda küçülme yani atfori yaşanır. Bu durum; rahim, vajina, vulva ve üretrada küçülme gerçekleşir. Bunun sonucu olarak ise sık idrara çıkma, kabızlık, vulva bölgesinde kaşıntı, cinsel birliktelikte ağrı, rahim sarkması, idrar kaçırma, idrar kesesinde sarkma ve makatta sarkma ortaya çıkabilir
• Deri, saç kökleri ve ter bezlerinde östrojen reseptörleri mevcuttur. Menopoz döneminde sonra farklılıklar ortaya çıkmaktadır. Buna bağlı olarak, deri incelir, kolajen miktarında azalma yaşanır. Saç ve kıl dökülmeleri görülür. Bu dönemde cilt nemini ve esnekliğini kaybeder, yara iyileşmeleri daha geç olur. Çene, dudak ve göğüs bölgesinde kıllanma meydana gelebilir.
• Ağız kuruluğu, ağızda kötü tat gibi sorunların da yaşandığı menopoz döneminde diş eti hastalıkları baş gösterebilir.
• Kadınlarda bu süreçte kabızlık ve basur sık görülür Ayrıca reflü ve safra taşı da sık rastlanan sıkıntılar arasındadır.
• Kalp hastalıklarına yakalanma oranı bu dönemde artar. Koroner kalp hastalıkları riski de artış gösterir. Aynı zamanda menopoz, kolesterol artışına neden olur. Yüksek tansiyon ve damar sertliği gibi rahatsızlıklar bu dönemde daha sık görülür.
• Menopoz döneminde osteoporoz sorunu ortaya çıkar. Bu sorun kemiklerdeki mineral yoğunluğunun azalması anlamına gelmektedir ve bu da kırıklara davetiye çıkarmaktadır. Menopoz döneminde olan kadınlar, her sene kemik kitlelerinin %3 ile %4 oranında bir miktarını kaybederler.
• Metabolizmanın yavaşlamasına neden olduğu için bu dönemde kilo artışı görülür.
• Bu dönemde cinsel isteksizlikler yaşanır.